Του Τάσου Γιασεμίδη

Σημαντική είναι η αύξηση στις αδειοδοτήσεις έργων στην Κύπρο, τόσο σε ό,τι αφορά την αξία αλλά και το εμβαδόν των έργων, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας. Το εμβαδόν των οικιστικών αναπτύξεων που αδειοδοτήθηκαν παρουσιάζει αύξηση 38%, ενώ η αύξηση στα εμπορικά ακίνητα ανέρχεται στο 78%.

Οι αδειοδοτήσεις νέων έργων τροφοδοτούνται από την αυξημένη ζήτηση τόσο από το εξωτερικό (κυρίως τροφοδοτούμενη από τα κίνητρα που δόθηκαν αλλά και την επιλογή της Κύπρου ως έδρας για μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες), όσο και από το εσωτερικό, εφόσον σταδιακά ανακάμπτει ο εγχώριος δανεισμός και το διαθέσιμο εισόδημα των οικογενειών.

Τόσο ο αριθμός των πωλητηρίων εγγράφων που κατατίθενται στο Τμήμα Κτηματολογίου όσο και η εκρηκτική άνοδος στις αδειοδοτήσεις θυμίζουν παλαιότερες «ένδοξες» εποχές. Υπάρχουν όμως σημαντικές διαφορές.

Η πρώτη διαφορά αφορά το είδος των ακινήτων που αδειοδοτούνται, εφόσον φαίνεται να υπάρχει ένα πιο ορθολογιστικό μείγμα από οικιστικές, εμπορικές και ξενοδοχειακές αναπτύξεις (το εμβαδόν των αδειοδοτηθέντων έργων για γραφεία είναι αυξημένο κατά 420%, των κτηρίων για ψυχαγωγία κατά 912% και των αδειοδοτηθέντων έργων για ξενοδοχεία κατά 343% – για τα κτήρια εμπορίου σημειώνεται μείωση 60% περίπου και στα βιομηχανικά κτήρια και αποθήκες πέραν του 45%. Η δεύτερη διαφορά έχει να κάνει με το γεγονός ότι η χρηματοδότηση των έργων γίνεται με ίδια κεφάλαια (προπωλήσεις έργων) αντί με δανεισμό.

Σε ό,τι αφορά τις οικιστικές μονάδες, η αύξηση το τετράμηνο ανήλθε σε 45%, με σημαντική αύξηση στα εμβαδά για οικιστικές πολυκατοικίες και πολυώροφα κτήρια. Μεγάλη αύξηση καταγράφεται στη Λεμεσό, με αύξηση κοντά στο 140% και στην Πάφο περίπου 55%.

Επειδή όλες οι οικονομίες κάνουν κύκλους, το ερώτημα είναι αν είμαστε στα ψηλά του κύκλου που αφορά τον τομέα των ακινήτων και θα υπάρξει διόρθωση ή αν υπάρχει δυνατότητα απορρόφησης όλων των νέων αδειοδοτημένων έργων (φυσικά γίνεται αντιληπτό ότι αδειοδότηση δεν σημαίνει και κατασκευή του έργου).

Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, με τον κάθε επαγγελματία να το βλέπει από τη δική του σκοπιά, με βάση τα έργα που κατασκευάζει, τις υπηρεσίες που προσφέρει και τα στοιχεία που έχει στην κατοχή του. Δεν πρέπει όμως κανένας να ξεχνά ότι η οικονομία είναι κύκλος. Το θέμα είναι αν ολοκληρώθηκε η ανοδική του πορεία ή όχι. Η αγορά συνήθως τιμωρεί τις υπερβολές.

Ένα στοιχείο που θα πρέπει να αναλυθεί είναι πόσο ανθεκτικές είναι οι εταιρείες του τομέα αλλά και η Κύπρος γενικότερα, σε περίπτωση διόρθωσης της αγοράς. Αν δηλαδή η σημαντική ενίσχυση του τομέα τα τελευταία χρόνια οδήγησε σε απομόχλευση των εταιρειών σε τέτοιο σημείο, που να μπορούν να απορροφήσουν ενδεχόμενους κραδασμούς. Προσωπική μου άποψη είναι ότι αυτό έγινε σε μη ικανοποιητικό βαθμό (κινδυνεύοντας να χαρακτηριστώ «παράφωνος», σε μια περίοδο ευφορίας του τομέα).

Σε ό,τι αφορά τις πολιτογραφήσεις, θα πρέπει να σημειωθεί ότι κι άλλες χώρες άρχισαν να εφαρμόζουν παρόμοια με την Κύπρο προγράμματα, με τη νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα να βλέπει θετικά την υιοθέτηση τέτοιου προγράμματος.

Μια άλλη ερώτηση που καλούνται να απαντήσουν οι φορείς του τομέα αλλά και της οικονομίας γενικότερα είναι το πόσο έτοιμοι είμαστε ως οικονομία να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος όπως ο εμπορικός πόλεμος, ο οποίος θα έχει υφεσιογόνες συνέπειες και μια ευρωπαϊκή κρίση (η οικονομία της Γερμανίας βρίσκεται σε επιβράδυνση με τα τραπεζικά ιδρύματα να αντιμετωπίζουν προβλήματα –το ίδιο περίπου ισχύει για τη Γαλλία– η Ιταλία αντιμετωπίζει επιπλέον πρόβλημα υψηλού δημόσιου χρέους, το Ηνωμένο Βασίλειο προσπαθεί να διαχειριστεί το Brexit).

Οι τομείς των ακινήτων και των κατασκευών αποτελούσαν παραδοσιακά σημαντικούς ρυθμιστές του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της χώρας και της οικονομίας γενικότερα, εφόσον απορροφούν σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού, κυρίως σε περιόδους ανάκαμψης. Επιπλέον, οι σημαντικές εισπράξεις του κράτους μέσα από τους έμμεσους φόρους οδηγούν σε πλεονάσματα, οπότε και η κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει σε δικές της αναλύσεις «ευαισθησίας», ώστε να αξιολογηθούν ενδεχόμενες συνέπειες από πιθανή επιβράδυνση του τομέα.