Του Συνέσιου Φωτίου*
Η στέγαση αποτελεί ένα αγαθό το οποίο παγκοσμίως διασφαλίζει πολλά οικουμενικά ανθρώπινα δικαιώματα που εσωκλείονται σε μια ομπρέλα του δικαιώματος στην επαρκή στέγαση. Όπως τα Ηνωμένα Έθνη ορίζουν, το δικαίωμα στην στέγαση είναι η δυνατότητα ενός ανθρώπου να ζει υπό συνθήκες ασφάλειας, ειρήνης και ευημερίας και ταυτόχρονα το συνδέει άρρηκτα με δικαιώματα όπως η ιδιοκτησία, η οικογενειακή θαλπωρή, η αλληλογραφία, οι διάφορες ελευθερίες και το δικαίωμα επιλογής κατοικίας.
Επαρκής στέγαση είναι η κατοχή ικανοποιητικού αριθμού χώρων στέγασης οι οποίοι να είναι προσβάσιμοι, κατοικήσιμοι, ικανοί να φιλοξενήσουν τον άνθρωπο υπό κανονικές και σωστές συνθήκες διαβίωσης καθώς και να κρίνονται ως πολιτιστικά και κοινωνικά επαρκείς, εντός του κράτους.
Το κράτος της Κύπρου από την περίοδο της ίδρυσής του μέχρι και σήμερα δεν έχει εφαρμόσει ή υιοθετήσει μια ενιαία πολιτική για την προστασία του δικαιώματος αυτού παρόλο που κατά καιρούς εφάρμοσε μερικές πραχτικές για την αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων όπως μετά την τουρκική εισβολή του 1974 μέσω παροχής στέγης στους πρόσφυγες, την ίδρυση του Κυπριακού Οργανισμού Ανάπτυξης Στέγης και του Οργανισμού Χρηματοδοτήσεων Στέγης το 1982 για παροχή οικιστικής γης και κατοικιών σε λογικές και προσιτές τιμές για την συγκεκριμένη Κυπριακή αγορά.
Μετά την οικονομική κρίση που έπληξε την χώρα μας, η βοήθεια την οποία παρείχε το κράτος μέσω του Οργανισμού Χρηματοδοτήσεων Στέγης και του Κυπριακού Οργανισμού Ανάπτυξης Γης, μειώθηκε αφού η πρόσβαση στην βοήθεια τούτη έχει πλέον δυσκολότερη πρόσβαση καθώς και υπερβολικά αυστηρά κριτήρια.
Πέραν των δυσκολιών που έφερε η οικονομική κρίση στα προγράμματα του κράτους, κατέστησε την Κυπριακή οικιστική αγορά απρόσιτη και υπερβολικά ακριβή. Δηλαδή, η αγορά υλικών και υπηρεσιών που συνδέονται με την στέγαση, ξεπέρασε αρκετά προηγούμενες τιμές με τις οποίες η κατασκευή ή αγορά στέγης ήταν προσβάσιμη για το ευρύτερο κοινό, δημόσιο και ιδιωτικό.
Ταυτόχρονα, στο πιο πάνω συντέλεσαν και οι νέες πλούσιες επενδύσεις από ξένους επενδυτές, οι οποίες δημιουργούν ένα ξεχωριστό μονοπώλιο στην αγορά ακινήτων καθώς και στέρηση πηγών όπως είναι η ενέργεια (κατά κύριο λόγο: ηλεκτρισμός), τα υλικά και οι πόροι που χρησιμοποιούνται προς κατασκευήν κατοικιών.
Εν συνεχεία ο τουρισμός, προκαλεί κι αυτός μερικό πρόβλημα στην αντιμετώπιση του ζητήματος της στέγασης διότι, εγκαταστάσεις οι οποίες είναι κατοικήσιμες και μπορούν να αποτελούν στέγη για τους κατοίκους του κράτους, προσφέρονται και χρησιμοποιούνται για την φιλοξενία τουριστών, αντικαθιστώντας τον ξενοδοχειακό τομέα. Έτσι δημιουργούνται και άλλα προβλήματα στην οικονομία του κράτους, ενώ δεν εξασφαλίζεται η επαρκής κατοικία αφού δεν μπορούν να αποτελέσουν μόνιμη κατοικία, λόγω της χρήσης τους αυτής.
Οι νέοι, δυστυχώς βρίσκονται σε μια πιο μειονεκτική θέση όσον αφορά στην εύρεση κατοικίας. Αυτό είναι αποτέλεσμα του ότι η νεολαία μας είναι η αδικημένη μερίδα της κοινωνίας από την οικονομική κρίση, αφού στερήθηκε πολλές ευκαιρίες, ζει ακόμη μέσα σε μια κατάσταση αβεβαιότητας για το μέλλον και δεν αμείβεται σε ικανοποιητικό βαθμό ώστε να έχει την δυνατότητα να οικονομήσει, να επενδύσει και να δημιουργήσει την κατοικία της.
Ταυτόχρονα, ενώ οι νέοι προσαρμόζονται και είναι πιο δεχτικοί στην ενοικίαση κατοικίας (σε σύγκριση με προηγούμενες γενιές), η ενοικίαση κατοικίας είναι κι αυτή εξίσου μη προσβάσιμη καθώς οι τιμές που υπάρχουν στην αγορά είναι εξωφρενικές και εντελώς παράλογες σε μερικές περιπτώσεις, αφού δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική αξία του ακινήτου.
Άλλες χώρες εφάρμοσαν πρακτικές που μπορούν να υιοθετηθούν και από την δική μας χώρα με τους εξής τρόπους. Την συνταγματική κατοχύρωση του δικαιώματος στην επαρκή στέγαση και τη μείωση επιτοκίου των στεγαστικών δανείων τα οποία προσφέρονται από ΚΟΑΓ και ΟΧΣ όπου με την ρύθμιση αυτή χρήσιμο είναι να υπάρξει και η ρύθμιση των κριτηρίων ώστε να είναι λιγότερο αυστηρά αλλά να προσφέρουν και ευελιξία στο κοινό. Επιπρόσθετα μπορεί να ακολουθήσει δημιουργία ειδικών σχεδίων που να αφορούν τους νέους μέσω των οποίων να εξασφαλίζουν επιστροφή μέρος του μηνιαίου ενοικίου τους, δημιουργία ειδικών σχεδίων που να αφορούν τους νέους για κατοίκηση στην ύπαιθρο, παροχή κινήτρων στους επενδυτές και ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας την οποία προσφέρουν για ενοικίαση, με στόχο την εξασφάλιση χαμηλότερων ενοικίων και τέλος δημιουργία μερικών χώρων φιλοξενίας για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης όπως είναι οι άστεγοι ή οι πληγέντες από ζημιά με μη κατοικήσιμη κατοικία.
Τα ανωτέρω, εφόσον υιοθετηθούν μαζί με άλλα μέτρα γύρω από το ζήτημα αυτό, θα αποτελέσουν μέσα εξασφάλισης επαρκούς στέγασης και διαφύλαξης του ανθρώπινου δικαιώματος αυτού.
* Γραμματέας Φοιτητικού ΝΕΔΗΚ.