Του Αργυρού Χατζηβασιλείου

Τα μέτρα που έχουν εφαρμοστεί προς αναχαίτιση της εξάπλωσης του κορωνοϊού όπως για παράδειγμα, το προσωρινό κλείσιμο των υποστατικών, ο περιορισμός στο σπίτι και η κοινωνική απόσταση, άφησαν κτίρια ακατοίκητα ή αχρησιμοποίητα κατά τη διάρκεια των μέτρων και εμπόδισαν την ομαλή λειτουργεία επιχειρήσεων.

Ευλόγως διερωτάται κανείς εάν τα ασφαλιστήρια περιουσίας και διακοπής εργασιών είναι ικανά να ανταποκριθούν στις οικονομικές επιπτώσεις που έχει προκαλέσει η Covid 19. Υψίστης σημασίας είναι το δεδομένο ότι η ενεργοποίηση και ανταπόκριση οποιουδήποτε ασφαλιστηρίου εξαρτάται από τους όρους που έχουν συμφωνηθεί και τις ιδιάζουσες περιστάσεις που περιβάλλουν την κάθε περίπτωση, επομένως, η εξαγωγή γενικευμένων συμπερασμάτων σε αυτό το χρονικό σημείο, δεν θα ήταν ορθή. Παρ’ όλο το κλίμα αβεβαιότητας όμως ωφέλιμη θα ήταν μία περιγραμματική εξέταση του θέματος και η τοποθέτηση κατευθυντήριων γραμμών.

Ο κύριος σκοπός των ασφαλιστηρίων περιουσίας είναι η προστασία του ασφαλισμένου από το απροσδόκητο οικονομικό βάρος που παρουσιάζεται, συνέπεια κυρίως, υλικής ζημιάς στα περιουσιακά του στοιχεία. Οι τρόποι διευθέτησης τέτοιας ζημιάς είναι είτε με βάση την αρχή της κάλυψης (indemnity), είτε βάσει του μνημονίου αποκατάστασης (reinstatement memorandum). Η ουσιαστικότερη δια¬φορά των δύο αυτών τρόπων διακανονι¬σμού παρατηρείται στο γεγονός ότι το μνημόνιο αποκατάστασή δεν εμπεριέχει απόσβεση για παλαιότητα και φθορά από το τελικό ποσό αποζημίωσης. Είναι, επίσης, σημαντικό να αναφερθεί ότι πρέπει να αποφευχθούν η υπασφάλιση και η υπε¬ρασφάλιση αφού και στις δύο περιπτώσεις δεν ασφαλίζεται η σωστή αξία της περιουσίας. Τα ασφαλιστήρια περιουσίας εμφανίζονται είτε υπό τη μορφή κατονο¬μαζόμενων κινδύνων ή, κατά παντός κινδύνου όπου δίδεται πιο ευρεία κάλυψη. Οι βασικοί κίνδυνοι που συνθέτουν τα δύο αυτά προϊόντα είναι η υλική ζημιά ή καταστροφή από πυρκαγιά, κεραυνό, έ-κρηξη, θύελλα και πλημμύρα, αλλά τα α¬σφαλιστήρια κατά παντός κινδύνου συμπεριλαμβάνουν ένα ευρύτερο φάσμα κινδύνων εφόσον καλύπτουν όλους τους κινδύνους εκτός από εκείνους που εξαι¬ρούνται ρητά. Υπάρχουν, βεβαίως, και οι πρόσθετες πράξεις που προσφέρουν τη δυνατότητα επέκτασης της προσφερόμενης κάλυψης όπως για παράδειγμα η ασφάλιση μηχανημάτων ή των περιεχο¬μένων του υποστατικού.

Ένας σημαντικός όρος των ασφαλι¬στηρίων περιουσίας σχετίζεται με την α¬ναστολή κάλυψης όπου διαπιστώνεται απουσία ή αχρησία για μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Η περίοδος αυτή πρέπει να είναι συνεχόμενη και να υπερβαίνει ένα αριθμό ημερών, συνήθως τις 30 μέρες. Αυτός ο αριθμός μπορεί να διαφέρει από εταιρεία σε εταιρεία. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ύπαρξη του όρου αυτού πηγάζει από την ευθύνη που αναλαμβάνει ο ασφαλισμένος, κατά τη σύναψη της ασφαλιστικής σύμβασης, προς τήρηση εύλογων προφυλάξεων για την αποφυγή πρόκλησης ζημιών στην ασφαλισμένη περιουσία. Με απλή γραμματική ερμηνεία του όρου η ασφαλιστική εταιρεία θα μπορούσε να απορρίψει οποιαδήποτε απαίτηση του ασφαλισμένου όπου έχει διαπιστωθεί τέτοια απουσία ή αχρησία. Για παράδειγμα, απόρριψη απαίτησης ένεκα διαρροής σωληνώσεων σε εξοχική κατοικία, όπου έλεγχος του υποστατικού δεν ήταν εφικτός λόγω των περιοριστικών μέτρων. Στην Κύπρο ακόμη δεν έχει παρατηρηθεί ο¬ποιαδήποτε επίσημη ανακοίνωση σχετικά με την διαχείριση απαιτήσεων του συ¬γκεκριμένου θέματος. Οι οδηγίες που έ-χουν δοθεί στο εξωτερικό, και συγκεκρι¬μένα στην Αγγλία, από τον Σύνδεσμο Βρετανών Ασφαλιστών (Association of British Insurers - ABI) ακολουθούν γενι¬κότερα μία σειρά μέτρων που στο κέντρο έχουν την υιοθέτηση μιας πρακτική5 προ¬σέγγισή (pragmatic approach) επί του θέματος.

Τα ασφαλιστήρια διακοπής εργασιών (Business Interruption) ανταποκρίνονται στην απώλεια μικτού κέρδους είτε λόγω πλήρους αναστολής εργασιών ή λόγω πα¬ρεμβάσεων στην επιχείρηση και ενεργοποιούνται συνέπεια υλικής ζημιάς ή καταστροφής στο ασφαλισμένο υποστατικό. Το προληπτικό κλείσιμο δεν εμπίπτει στους όρους κάλυψης. Υλική ζημιά συνήθως υποδηλώνεται διά μέσου φωτιάς, διαρροών κτλ., συνεπώς, δεν είναι ξεκά¬θαρο αν ο κορωνοϊός, ως μολυσματική ασθένεια, εμπίπτει στην κατηγορία της υλικής ζημίας. Η επικρατούσα άποψη είναι ότι δεν αποτελεί υλική ζημιά και η μέχρι τώρα θέση του ΑΒΙ είναι ότι η κά¬λυψη πανδημίας δεν εμπίπτει στις πρόνοιες των συνηθισμένων ασφαλιστηρίων διακοπής εργασιών. Ως προς τούτου, η πορεία που έχει επιλέξει η Αγγλική Αρχή Χρηματοπιστωτικής Συμπεριφοράς (Financial Conduct Authority - FCA) είναι αξιέπαινη γιατί με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και στόχο την επίλυση της συμβατικής αβεβαιότητας που εμφανίζεται στα ασφαλιστήρια διακοπής εργασιών λόγω του κορωνοϊού, έχει ζητήσει τη συμ¬βολή του Ανώτατου Δικαστηρίου στην ερμηνεία λεκτικών. Η δικαστική κρίση θα είναι δεσμευτική για tis ασφαλιστικές εταιρείες που έχουν ενταχθεί στο σχετικό πάνελ, αλλά παράλληλα θα δρα ως αξιό¬πιστο συμβουλευτικό εργαλείο όπως τις υπόλοιπες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ασφαλιστική βιομηχανία. Ίσως όμως και να διαφανεί ότι ένα πιο σω¬στό εργαλείο προς διαχείριση πανδημιών είναι ένα κοινό ασφαλιστικό ταμείο, όπως παρατηρείται στον τομέα Ασφάλισης Πυ¬ρηνικών Εγκαταστάσεων. Η έκβαση της υπόθεσης αναμένεται με αδημονία.

Κατά την παρούσα, η ενεργοποίηση κάλυψης πιθανώς να επιτευχθεί μέσω ο¬ρισμένων επεκτάσεων όπως είναι η «Γνωστοποιήσιμη Ασθένεια» (Notifiable Disease) και η «Παρεμπόδιση Πρόσβασης Χωρίς Ζημιά» (Non Damage Denial of Access Cover). Ο σκοπός της πρώτης ε-πέκτασης είναι η ενεργοποίηση κάλυψης όπου εκδηλώνεται στον χώρο του υπο¬στατικού ασθένεια η οποία εμπίπτει στον ορισμό «γνωστοποιήσιμη ασθένεια». Αυτή η πρακτική προέρχεται από την Αγγλία όπου ιατρεία και εργαστήρια έχουν κατά νόμο υποχρέωση να γνωστοποιούν συγκεκριμένου είδους ασθένειες. Στην Κύπρο το διάταγμα ΚΔΠ 74/2020 έχει κατατάξει τον Covid 19 ως επικίνδυνη μολυσματική ασθένεια. Όσο αφορά τη δεύτερη επέκταση, συμπεριλαμβάνεται η απώλεια εργασιών συνέπεια απαγόρευσης πρόσβασης στα υποστατικά της επιχείρησης από τις κατάλληλες αρχές. Η απαγόρευση δεν χρειάζεται να είναι συνέπεια υλικής ζημιάς και κατάλληλες αρχές δύναται να είναι η Αστυνομία ή άλλος θεσμικός φορέας. Είναι σημαντικό να σημειωθεί επίσης ότι και στις δύο επεκτάσεις συμπεριλαμβάνονται περιορισμοί ως προς τον χρόνο και/ή όριο κάλυψης.

Εν κατακλείδι, η αβεβαιότητα έχει καταστεί πλέον ως κανονικότητα και εν μέσω πανδημίας, τα ασφαλιστήρια περιουσίας και διακοπής εργασιών θα κληθούν προς αποζημίωση ασφαλισμένων, η ανταπόκρισή τους όμως είναι ακόμη αρκετά αβέβαιη. Υπάρχουν λίγες και πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου, μέσω επεκτάσεων, η ενεργοποίηση τους δείχνει να είναι αρκετά πιθανή. Η διασαφήνιση που αναμένεται να προσφέρει η υπόθεση FCA σχετικά με το θέμα Covid 19 - υλική ζημιά και διακοπή εργασιών θα καθορίσει κατά πολύ μεγάλο βαθμό την ανταπόκριση των ασφαλιστηρίων αυτών.