Του δρα Ιάκωβου Αριστείδου*

Να δοθεί προτεραιότητα στη διακίνηση λεωφορείων και να ολοκληρωθούν οι ποδηλατοδρόμοι, που ξεκίνησαν κάποτε

Δεν χρειαζόταν η από αέρος απεικόνιση του κυκλοφοριακού προβλήματος της πρωτεύουσας για να καταλάβουμε το μέγεθος του, αφού όλοι το ζούμε καθημερινά. Και δεν είναι τώρα που προέκυψε. Το πρόβλημα οξύνεται συνεχώς. Από την ανεξαρτησία και μετά έγιναν πολλές προσπάθειες για μια άνετη κι ασφαλή κυκλοφορία στους δρόμους της Κύπρου τόσο των πόλεων όσο και της υπαίθρου με την ανάπτυξη του οδικού δικτύου και των δημόσιων μέσων μεταφοράς επιβατών. Η προσπάθεια αυτή έγινε πιο έντονη μετά την εισβολή.

Παρά τις προσπάθειες δεν αποκτήσαμε ακόμα ένα αποτελεσματικό σύστημα δημόσιων μεταφορών. Φαίνεται ότι η χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου, που ας σημειωθεί ενθαρρυνόταν από την εποχή της αποικιοκρατίας, για ευνόητους λόγους, συνεχίζει να μην ενοχλεί Βασικές υπηρεσίες, όπως του υπουργείου Οικονομικών, πάλι για ευνόητους λόγους. Δεν είναι τυχαίο που στην Κύπρο για λιγότερο από δύο κατοίκους αντιστοιχεί ένα ιδιωτικό αυτοκίνητο. Όταν για σκοπούς εναρμόνισης με την Ε.Ε. μειώθηκαν οι έμμεσες επιβαρύνσεις στις εισαγωγές αυτοκινήτων, καμιά πρόνοια δεν λήφθηκε για να αποτραπούν οι αρνητικές επιπτώσεις στα δημόσια μέσα μεταφοράς. Κι όταν ζήτησα εξηγήσεις, η απάντηση ήταν ότι ετοιμάζεται ειδικό σχέδιο για αναβάθμιση των δημόσιων επιβατικών μεταφορών, το οποίο θα υποβληθεί στην Ε.Ε. για συγχρηματοδότηση. Ας ελπίσουμε ότι τού¬το θα γίνει κάποτε.

Κι όμως ήταν πολύ πριν από την εισβολή που ξεκινήσαμε την προσπάθεια για ορθολογισμό/εκσυγχρονισμό του συστήματος μαζικής μεταφοράς επιβατών.

Υπήρχαν τότε αρκετές ιδιωτικές εταιρείες λεωφορείων, αστικές και περιφερειακές. Όμως έλειπε η συντονισμένη αντιμετώπιση του θέματος. Με κυβερνητική βοήθεια συνενώθηκαν κι έγιναν οι σημερινές αστικές και επαρχιακές εταιρείες λεωφορείων σε όλη την επικράτεια. Οι στόχοι ήταν πολλοί. Με την τακτική λειτουργία λεωφορείων δεν θα υπήρχε για πολλούς η ανάγκη χρησιμοποίησης ιδιωτικών μέσων μεταφοράς, πράγμα που θα εσήμαινε αποσυμφόρηση των δρόμων κι εξοικονόμηση χρόνου κι εξόδων. Αλλά κι η τακτική λειτουργία υπεραστικών λεωφορείων θα βοηθούσε στην ανάπτυξη της υπαίθρου, την παραμονή των κατοίκων εκεί και την πάταξη του εξαστισμού. Είναι πολλά τα οφέλη (οικονομικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά) που θα προκύψουν από μια σωστή διευθέτηση του θέματος αυτού.

Καταβλήθηκαν επίσης τεράστιες προσπάθειες βελτίωσης του οδικού δικτύου. Μετά την εισβολή η Πρωτεύουσα κατέστη μια μοιρασμένη, αδιέξοδη πόλη, ενώ δέχτηκε μεγάλο αριθμό προσφύγων και μεγάλη πίεση στις υφιστάμενες υπηρεσίες. Η Λευκωσία θα ήταν μια πλήρως αποκλεισμένη πόλη αν τότε δεν προχωρούσε η κατασκευή του αυτοκινητόδρομου Λευκωσίας-Λεμεσού και στη συνέχεια των άλλων οδικών προσβάσεων τετραπλής κυκλοφορίας. Δυστυχώς δεν είχαν τα ίδια θετικά αποτελέσματα όλες οι ενέργειες που έγιναν για την ομαλή κυκλοφορία τροχοφόρων εντός της πόλης. Βασικό εμπόδιο υπήρξε μέχρι σήμερα η παρεμπόδιση της κυκλοτερούς κι εγκάρσιας κυκλοφορίας γύρω από και κατά μήκος του βασικού πυρήνα της Λευκωσίας, λόγω της παρουσίας των ξένων στρατευμάτων εισβολής.

Με Βάση τις οδικές μελέτες που έγιναν για προσωρινή αντιμετώπιση της κατάστασης, ελήφθησαν διάφορα μέτρα κι έγιναν διάφορα έργα, όπως η εισαγωγή ενός γενικού συστήματος μονοδρόμησης στο κέντρο (παρά τις αντιδράσεις), η διαπλάτυνση οδών, η διάνοιξη πολλών οδικών κόμβων για διευκόλυνση της διοχέτευσης της τροχαίας κίνησης προς όλες τις κατευθύνσεις, η κατασκευή μεγάλου μήκους παρακαμπτήριων αρτηριών κ.ά.

Μετά την επιτυχή κατάληξη του προβλήματος που δημιουργήθηκε με το αποχετευτικό, κατόπιν και πάλι συνεννοήσεων μεταξύ των δυο πλευρών, προχωρήσαμε με το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Η.Ε. στην ετοιμασία ενός Γενικού Χωροταξικού Σχεδίου για τη Λευκωσία. Η ανάγκη ήταν προφανής. Εφόσον στόχος όλων ήταν η επανένωση της Πρωτεύουσας δεν θα έπρεπε στο μεταξύ να γίνονται μόνιμες διευθετήσεις για εξυπηρέτηση των κυκλοφοριακών ή άλλων αναγκών, που θα καθιστούσαν προβληματική την μελλοντική επανένωση. Πράγματι το Σχέδιο ολοκληρώθηκε με επιτυχία, βοήθησε, αλλού περισσότερο κι αλλού λιγότερο, προς τις πιο πάνω κατευθύνσεις κι αποτελεί σημείο αναφοράς για μια ενιαία ανάπτυξη στο χώρο μελλοντικά.

Για την απάμβλυνση του προβλήματος της κυκλοφοριακής συμφόρησης θα πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά. Μέχρι να καταστεί ξανά η Λευκωσία μια ενιαία πρωτεύουσα με κυκλοτερή κυκλοφορία, θα πρέπει να κατασκευαστούν κι άλλες παρακαμπτήριες λεωφόροι όπως έγινε με τη λεωφόρο Σπύρου Κυπριανού και ορθολογιστική σύνδεση μεταξύ τους. Στις διασταυρώσεις των δρόμων αυτών με κάθετους δρόμους οι κυκλικοί κόμβοι να αντικατασταθούν, όπου είναι δυνατό, με υπόγειες διόδους, όπως έγινε π.χ. στη λεωφόρο Στροβόλου-Δευτεράς. Να δοθεί προτεραιότητα στη διακίνηση λεωφορείων και να ολοκληρωθούν οι ποδηλατοδρόμοι, που ξεκίνησαν κάποτε. Δεν θα μπορούσε πολύς κόσμος να έλθει από τα δυτικά προάστια στα Κυβερνητικά Γραφεία στο Κέντρο της Λευκωσίας ποδηλατώντας κατά μήκος του Πεδιαίου αν ο υφιστάμενος γραμμικός διάδρομος γινόταν και κανονικός ποδηλατοδρόμος;

Το άλλο σκέλος έχει να κάμει με την επανεξέταση του θέματος της πιο συστηματικής χρήσης των λεωφορείων. Είναι λυπηρό ύστερα από τόσες προσπάθειες να βλέπεις τα λεωφορεία να περνούν άδεια μεταφέροντας συνήθως μερικές ξένες οικιακές Βοηθούς. Οι εταιρείες έχουν κάθε συμφέρον να ενισχυθεί ο ρόλος τους στη μεταφορά περισσότερων επιβατών. Το Κράτος θα πρέπει να βοηθήσει σ’ αυτό. Επίσης θα πρέπει να ενισχυθεί κι επεκταθεί η προσπάθεια της χρήσης μητρών λεωφορείων για τις ανάγκες των διακινουμένων εντός της πρωτεύουσας, όπως και του ποδηλάτου.

Τέλος, ίσως θα πρέπει να γίνει προσπάθεια για κυκλοτερή κυκλοφορία σε ολόκληρη τη Λευκωσία με το άνοιγμα περισσότερων οδοφραγμάτων. Το Χωροταξικό Σχέδιο θα μπορούσε να βοηθήσει.

*Πρώην Υπουργός. 

Πρώην Γενικός Διευθυντής Γραφείου Προγραμματισμού