Του Τάσου Γιασεμίδη*
Σημαντικό ρόλο στην αγορά αναμένεται να διαδραματίσουν και οι εταιρείες οι οποίες έχουν αγοράσει δάνεια από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εφόσον σταδιακά θα αρχίσουν τη διαχείριση των συγκεκριμένων δανείων με ανακτήσεις και πωλήσεις ακινήτων
Σύμφωνα με τα στοιχεία που αφορούν τις καταθέσεις πωλητήριων εγγράφων στο Τμήμα Κτηματολογίου τον Δεκέμβριο του 2018, παρατηρείται σημαντική μείωση σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2017 (μείωση 48%). Θα ήταν όμως δόκιμο να εξετάσουμε σε λεπτομέρεια τα στοιχεία ανά μήνα.
Ενώ τον Νοέμβριο του 2017 το σύνολο των πωλητήριων εγγράφων ήταν 906, τον Δεκέμβριο του 2017 παρουσιάστηκε απότομη αύξησή τους στα 1537 (ο μέσος όρος των πωλητηρίων για τους έντεκα μήνες του 2017 ήταν 655). Το ζήτημα που προκύπτει είναι αν η τεράστια και απότομη αύξηση στις καταθέσεις πωλητήριων εγγράφων τον Δεκέμβριο του 2017 αφορά πραγματική ζήτηση ή υπήρξαν άλλα γεγονότα. Για παράδειγμα, πολλοί έτρεξαν να καταθέσουν πωλητήρια έγγραφα για αγορά γης πριν την εφαρμογή του ΦΠΑ στις αγοραπωλησίες γης και οικοπέδων (η εφαρμογή του αναθεωρημένου νόμου ξεκίνησε την 1η Ιανουάριου 2018).
Σε ό,τι αφορά το 2018, τον Νοέμβριο κατατέθηκαν 925 και τον Δεκέμβριο 800 πωλητήρια συμβόλαια (ο μέσος όρος για τους έντεκα μήνες του 2018 ήταν 767). Άρα ο Δεκέμβριος του 2018 κινήθηκε στα ίδια επίπεδα με τους άλλους μήνες του 2018. Συγκρινόμενος όμως με τον Δεκέμβριο του 2017, η διαφορά είναι τεράστια.
Στο σύνολό τους, τα πωλητήρια έγγραφα για το 2018 έφτασαν τα 9.242 (επίπεδα του 2009), παρουσιάζοντας αύξηση 6% σε σχέση με το 2017. Η πιο πάνω ανάλυση δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι ο τομέας των ακινήτων δεν αντιμετωπίζει καμία πρόκληση και δεν θα πρέπει να παρακολουθείται, ώστε να διαπιστωθεί αν υπάρχει τάση για μειωμένη ζήτηση.
0 τομέας των ακινήτων χαρακτηρίζεται από την κυκλικότητα, όπως άλλωστε και η οικονομία στο σύνολό της, με περιόδους αύξησης της ζήτησης των ακινήτων και αύξηση των τιμών και περιόδους διόρθωσης. Σημειώνεται ότι όσο πιο ορθολογιστική είναι η αύξηση στη ζήτηση, δηλαδή να μην είναι αποτέλεσμα ευκαιριακών συνθηκών, τόσο πιο εύκολη είναι η απορρόφηση των κραδασμών από πιθανή διόρθωση.
Οι τομείς των ακινήτων και των κατασκευών αποτελούσαν παραδοσιακά σημαντικούς ρυθμιστές του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της χώρας και της οικονομίας γενικότερα, εφόσον απορροφούν σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού κυρίως σε περιόδους ανάκαμψης.
Η πορεία του τομέα και οι συνέπειες των κινήτρων που έχουν παραχωρηθεί θα πρέπει να εξετάζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να διασφαλιστεί η σταθερή και βιώσιμη ανάκαμψη του τομέα, καθώς και οι επενδύσεις όσων εμπιστεύτηκαν την κτηματαγορά της Κύπρου. Επιπλέον, θα πρέπει να διαχωριστεί η αγορά σε τομείς και να αναλυθεί η πορεία τους αλλά και να αναλυθούν διάφορα σενάρια, με πρώτο την ενδεχόμενη μείωση της εξωγενούς ζήτησης. Όντως η ζήτηση στα ακίνητα τροφοδοτείται κυρίως από ίδια κεφάλαια επενδυτών, σε αντίθεση με την κατάσταση πριν μια δεκαετία, που κύριος οδηγός της ζήτησης ήταν η πιστωτική επέκταση, κάτι που οδήγησε σε υψηλά ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων. Αυτό από μόνο του όμως δεν είναι αρκετό. Η μόχλευση πολλών επιχειρήσεων του τομέα συνεχίζει να είναι υψηλή ενώ σταδιακά αναμένεται να δούμε περισσότερα ακίνητα να πωλούνται μέσω της διαδικασίας των εκποιήσεων.
Σημαντικό ρόλο στην αγορά αναμένεται να διαδραματίσουν και οι εταιρείες οι οποίες έχουν αγοράσει δάνεια από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εφόσον σταδιακά θα αρχίσουν τη διαχείριση των συγκεκριμένων δανείων με ανακτήσεις και πωλήσεις ακινήτων. Σημειώνεται ότι πολύ δύσκολα τέτοιες εταιρείες θα δεχτούν αναδιαρθρώσεις, εφόσον προσανατολίζονται είτε στην εξόφληση του δανείου (με έκπτωση, μέσω άλλων πηγών), είτε στην πώληση των υποθηκών για ανάκτηση του ποσού που οφείλεται. Το 2019 είναι σημαντικό τόσο για τον συγκεκριμένο τομέα αλλά και την οικονομία γενικότερα, εφόσον μεγάλη πρόκληση παραμένει η διατήρηση των βιώσιμων θετικών ρυθμών ανάπτυξης, ειδικά σε ένα δύσκολο και μεταβαλλόμενο εξωτερικό περιβάλλον. Την ίδια στιγμή, η αναγκαιότητα για προώθηση των μεταρρυθμίσεων γίνεται πιο έντονη, εφόσον η διατήρηση ενός ανταγωνιστικού μοντέλου, φιλικού προς τους επιχειρηματίες, τους επενδυτές και τους πολίτες, αποτελεί προϋπόθεση για ενίσχυση της οικονομίας της χώρας.
*Οικονομολόγος