Ενώ η κυπριακή οικονομία βρίσκεται σε τροχιά ενισχυμένης ανάκαμψης, το ζήτημα των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων, τα οποία σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, ανέρχονται σε 31,8% επί του συνόλου,

αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα τροχοπέδησης. Σύμφωνα με την κυπριακή νομοθεσία, ο δανειστής δύναται, μεταξύ άλλων επιλογών και ενόψει της αδυναμίας του οφειλέτη να εκπληρώσει την υποχρέωσή του, να εκποιήσει το αντικείμενο της εξασφάλισης του δανείου (ενέχυρο μετοχών).

Ένα μείζον ζήτημα που ανακύπτει είναι κατά πόσον ο δανειστής (η τράπεζα, εν προκειμένω) υποχρεούται να επιτύχει το μέγιστο αντίτιμο, δεδομένης της αναμενόμενης προς τούτο επιθυμίας του οφειλέτη. H διαφορετική αντίληψη που διαπιστώνεται πολλές φορές μεταξύ δανειστή και οφειλέτη για το αν όντως επετεύχθη το βέλτιστο αποτέλεσμα, οδηγεί συχνά σε δικαστικές διαμάχες.

Επί σχετικών με το ζήτημα αγωγών, υπάρχουν βρετανικές και κυπριακές αποφάσεις. Η απόφαση στην υπόθεση-σταθμό Cuckmere Brick Co. Ltd. v. Mutual Finance Ltd. (1971) 2 All E.R. 633 διαμόρφωσε ένα ιδιαίτερα επιδραστικό νομολογιακό υπόβαθρο. Το δικαστήριο έκρινε ότι ο δανειστής έχει απλό δικαίωμα προς εκποίηση και όχι υποχρέωση. Επίσης δεν υποχρεούται να καθυστερήσει μια πώληση προκειμένου να επιτύχει την υψηλότερη τιμή και η καλύτερη τιμή δεν είναι κατ’ ανάγκη ισοδύναμη με την πραγματική αγοραία αξία. Βεβαίως, το δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο δανειστής που ασκεί την εξουσία του προς εκποίηση, φέρει την υποχρέωση να λάβει εύλογα μέτρα ώστε να επιτύχει την πραγματική αγοραία αξία του πράγματος στην ημερομηνία κατά την οποία αποφασίζει να το πωλήσει.

Στην πρόσφατη πρωτόδικη κυπριακή απόφαση Tροκκούδη ν. Tράπεζα Kύπρου Δημόσια Εταιρεία Λτδ κ.α. 3091/14, 28/8/2018, έγινε αναφορά στη Medforth v Blake and Ors (1999) EWCA Civ 1482. Επισημάνθηκε ότι τα καθήκοντα του δικαιούχου προς εκποίηση περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την καλή πίστη, τη δέουσα επιμέλεια, ενώ και η εξέταση της εκάστοτε εκποιήσεως θα πρέπει να εστιάζει στα δεδομένα της συγκεκριμένης περίπτωσης.

Ακόμα, μια σημαντική απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Κύπρου υπήρξε η Συρίμη Μαρία ν. Παγκυπριακή Χρηματοδοτήσεις Δημόσια Εταιρεία Λτδ, (2010) 1 Α.Α.Δ. 1131, όπου επιβεβαιώθηκε οτι η εκποίηση είναι δικαίωμα και όχι υποχρέωση του δανειστή. Με μια παραπομπή και στην εξίσου σημαντική China and South Sea Bank v. Tan (1989) 3 All E.R. 839, επισημάνθηκε αφενός ότι ο δανειστής δεν καθίσται εμπιστευματοδόχος και αφετέρου ότι δε θα μπορούσε να θεωρηθεί υπαίτιος έναντι του οφειλέτη αν ασκήσει το δικαίωμα εκποίησης, ακόμα και αν η αξία της περιουσίας μειωθεί ή εκμηδενιστεί. Όμως, εφόσον το δικαίωμα ασκηθεί, πρέπει να επιδειχθεί εύλογη επιμέλεια προς εξασφάλιση της τιμής της αγοράς, στο δεδομένο χρονικό σημείο.

Τέλος, το Ανώτατο Δικαστήριο στην Ελληνική Τράπεζα ν. Πολυδωρίδη (1993) 1 Α.Α.Δ. 68 έκρινε ότι το καθήκον του δικαιούχου είναι να επιδεικνύει επιμέλεια για την προστασία της περιουσίας του οφειλέτη και θα πρέπει η συνολική δράση να αξιολογείται υπο το πρίσμα της αντίληψης ενός συνετού επιχειρηματία κατά τη διαχείριση των οικονομικών του.

Η κυπριακή νομολογία λοιπόν, επιδεικνύει ομοιομορφία επί του θέματος, ευθυγραμμιζόμενη με τις αρχές των αλλοδαπών αποφάσεων. Τα κοινά σημεία των ανωτέρω περιπτώσεων είναι η έννοια της καλής πίστης, της δέουσας επιμέλειας και της σύνεσης. Δεν υπάρχει υποχρέωση του δανειστή να επιδιώξει απόλυτη μεγιστοποίηση της τιμής. Ωστόσο, ο εκποιών πρέπει να ενεργεί με εύλογο και ορθολογικό τρόπο και σε περίπτωση άσκησης του δικαιώματός του, πρέπει να επιτύχει την μεγαλύτερη επιτεύξιμη τιμή κατά τον ακριβή χρόνο της πώλησης, εξεταζόμενης κατά περίπτωση. Είναι, βέβαια, αυτονόητο ότι παραμένει διαθέσιμη η δυνατότητα ανατροπής της εκποίησης άν αποδειχθεί, μεταξύ άλλων, απάτη ή άλλη δόλια συμπεριφορά εκ μέρους του δανειστή.

*Δημήτρης Ρωτή, Δικηγόρος/Συναίτερος και Ιωάννης Σιδηρόπουλος Ασκούμενος Δικηγόρος στην Ηλίας Νεοκλέους & ΣΙΑ ΔΕΠΕ (www.neo.law)